د ټولو ناظر اداره
بنسټلیک (اساسنامه)
د افغانستان بانک قانون (21) ماده د افغانستان بانک په اډانه کې د ټولو ناظر د ادارې (د داخلي پلټنې ادارې) رامنځته کول او د ټولو ناظر ټاکل تصریح کوي.
لرليد
په يوې عصري، اغېزناکې او ظرفيت لرونکې ادارې باندې د ټولو ناظر ادارې بدلول، تر څو وکولای شي د افغانستان بانک ټولې کړنې په خپلواکه توګه وپلټي.
ماموريت
د ټولو ناظر ادارې ماموريت د نړيوالو اغېزناکو معيارونو پر بنسټ د بې پلوه، خپلواکو او عيني مشورو وړاندې کول دي چې د افغانستان بانک د داخلي کنټرول سيستم او د کاري چارو کيفيت د لوړولو په موخه طرحه شوی دی.
موخه
د ټولو ناظر ادارې بنسټیزه موخه د افغانستان بانک د چارو د ارزښت لوړونې او پياوړتيا لپاره د باوري او بې پلوه معلوماتو وړاندې کول دي.
دندې او مسئوليتنونه
د ټولو ناظر ادارې دندې د افغانستان بانک قانون په (21) ماده کې ځانګړې شوي دي. د داخلي کنټرول د سيستم او د کړنو د کیفیت (د فعاليتونو، پروګرامونو او پروژو) ارزونه او پلټنه د ټولو ناظر ادارې له دندو او مسئوليتونو څخه ګڼل کيږي، چې په لاندې ډول توضیح کیږي:
د مالي او عملياتي معلوماتو له باور او سمون څخه ډاډ ترلاسه کول؛
له قوانينو، مقررو، لارښودونو، پلانونو او کړنلارو سره سم د کړنو له ترسره کولو څخه ډاډ ترلاسه کول؛
د افغانستان بانک د فزيکي شتمنيو له شتون، پاملرنې او ساتنې څخه ډاډ ترلاسه کول او د هغوی فزيکي موجودي کول؛
د خطرونو له سمې پېژندنې او د بانک له ټولو مهمو کړنو څخه د خطرونو د ارزونې له ترسره کولو څخه ډاډ ترلاسه کول؛
له ټاکل شوو موخو سره د پایلو له تطبیق او همدا راز د هغوی له کاري پلانونو سره سم د شته کړنو له پلي کولو څخه د ډاډ ترلاسه کولو په موخه د بانک د ټولو شعبو د کړنو بیاکتنه او پلټنه؛
په اغېزناکه او ګټوره توګه د کړنو له ترسره کولو څخه ډاډ ترلاسه کول او د بانکي خدمتونو په وړاندې کولو کې د کړنو په اغېزناکتیا باندې ټينګار کول؛ او
د نورو هغو مواردو ترسره کول چې د افغانستان بانک قانون په (21) ماده کې ترې يادونه شوې ده.
اداري جوړښت
د داخلي پلټنې دفتر د ټولو ناظر تر مستقيم مديريت لاندې فعاليت کوي او د ټولو ناظر د افغانستان بانک د عالي شورا د پلټنې کمېټې ته وظيفوي او د رياست مقام ته اداري راپور ورکوي. د ټولو ناظر اداره د خپلو کړنو د پرمخ بيولو په موخه لاندې برخې لري:
۱- د پلټنې ټيمونه
۲- د کيفيت د ډاډمنتیا برخه
۳- د پلټنې (تفتیش) برخه
۱- د پلټنې ټيمونه
اوس مهال د ټولو ناظر اداره د پلټنې اته ټيمونه لري چې لاندې دندې ترسره کوي:
په لوړه کچه د پلټنې ترسره کول (د نمونې په توګه)؛
د داخلي پلټنې د کلني کاري پلان د جوړولو لپاره د مهمو معلوماتو وړاندې کول؛
د پلټنې غړو ته د ښوونيزو پروګرامونو او د څارنې د لارښودونو برابرول؛
د پلټنې د غړو په مديريت او همداراز د داخلي پلټنې د اړوندو دندو په پلانولو، تنظیمولو او کنټرولولو کې د ټولو ناظر او یا د هغه له مرستيال سره مرسته کول؛
د نوو ګمارل شوو غړو د کړنو په ارزونه او زده کړه کې مرسته کول او همدارنګه د هغوی په کړنو کې د ستونزو د پېژندلو او لمنځه وړلو په موخه د اصلاحي کړنو ترسره کول؛
د افغانستان بانک په خطر لرونکو برخو کې د خطرونو پېژندل او ارزول او د پلټنې د پلان لپاره د مهمو معلوماتو برابرول؛
تر پلټنې لاندې شعبو اړوندو سندونو د برابرولو، د شواهدو د شنلو، د پلټنې معيارونو د ټاکلو او د موضوعاتو د پېژندلو په ګډون د داخلي پلټنې د کړنلارو برابرول؛
د مرکو په ترسره کولو، د سندونو په بيا کتلو، د سروې ګانو په طرحې او پلي کولو او د مکتوبونو په ليکلو او د کاري پاڼو په ترتيبولو کې د پلټنې غړو ته لارښوونه کول؛
د داخلي پلټنې د موضوعاتو او وړانديزونو په طرحه کولو، پېژندلو او مستند کولو کې د پلټنې غړو ته لارښوونه کول؛
په کتبي (راپورونو) او شفاهي (وړاندیزونو) بڼه د داخلي پلټنې کميټې او د رياست مقام ته د پلټنې د موندنو او پايلو وړاندې کول؛
د شخصي اړيکو د رامنځته کولو او ډله ايزو غونډو له لارې د داخلي پلټنې له غړو او د افغانستان بانک له نورو کارکوونکو سره د اړيکو ټينګول؛
د هېواد دننه او بهر کې د ښوونيزو پروګرامونو له فرصتونو څخه په ګټې اخيستنې سره د مسلکي زده کړې ترلاسه کول او همدارنګه د مسلکي ادارو غړيتوب ترلاسه کول او د ادارې له ټولو همکارانو سره د معلوماتو شريکول؛
د نورو هغو دندو ترسره کول چې د ټولو ناظر او یا د هغه د مرستيال له لوري سپارل کيږي.
۲ - د کيفيت د ډاډمنتیا برخه
د کيفيت د ډاډمنتیا برخې دندې او مسئوليتونه په لاندې ډول دي:
د داخلي پلټنې اړوند د پاليسيو او کړنلارو عملي کول؛
د پلټنې د نړيوالو معيارونو له پلي کولو څخه د ډاډ تر لاسه کولو لپاره د پلټنې ټيمونو د کړنو ارزونه؛
د ټولو ناظر او یا د هغه مرستيال ته د پلټنې د راپورونو له وړاندې کولو مخکې د یادو راپورونو کره کتنه؛
د داخلي پلټنې د کړنو د ترسره کولو لپاره د بودیجې برابرول او څارنه؛
د ټولو ناظر ادارې د عمومي پلان نوي کول/تعدیلول او ترې مراقبت کول؛
د خطر لرونکو برخو (Risk Areas) پېژندل او د داخلي پلټنې په پلان کې د هغوی له شاملولو څخه ډاډ ترلاسه کول؛
د داخلي پلټنې د کړنو د اغېزناکتیا د لوړولو لپاره د پلټنې له وسيلو (Audit Tools) او معلوماتي ټکنالوژۍ څخه ګټه پورته کول؛
له بهرني پلټونکو (External Auditors) سره همغږي درلودل؛
د ټولو ناظر ادارې د تشکيل، ګمارنو، زده کړو او نورو اړوند موضوعات؛
د ټولو ناظر ادارې د کارکوونکو د مسلکي ظرفيت لوړولو لپاره د ښوونيزو پروګرامونو جوړول او عملي کول؛
د داخلي پلټنې د فعاليت د اندازه کولو د معيارونو (Performance Metrics) عملي کول او د هغو دوامداره څارنه؛
د داخلي پلټنې ټيمونو د سپارښتنو تعقيبول؛
د افغانستان بانک د عالي شوراي او عامل پلاوي د تصویبونو تعقيبول.
۳- د پلټنې (تفتيش) برخه
د څېړنې (تفتیش ) برخه لاندې دندې او مسئوليتونه لري:
د (دوکې يا فريب او غبن) قضيو پلټنه او ورته د لومړنيو دوسيو ترتيبول؛
د افغانستان بانک اړوندو سندونو لکه روزنامچو، د حاضري کتابونو او همدارنګه د کارکوونکو د نه مسئوليت فورمو لاسليک او ټاپه کول؛
د افغانستان بانک کارکوونکو ترمنځ د فزيکي شخړو پلټل او د ورته دوسيو مديريت کول؛ او
د نورو هغو قضيو پلټل چې د ټولو ناظر او د رياست مقام لخوا ورسپارل کيږي.