بانکنوت و سکه
قبل از پیدایش مسکوکات و بانکنوت‌ها همه معاملات و داد و ستد به وسیلۀ اجناس صورت می گرفت که به‌نام مبادلۀ جنس به جنس ( بارتر) نامیده می‌شد. از آنجایی که مبادلۀ جنس به جنس با دشواری‌های فراوانی همراه بود و تأمین کننده نیازمندی‌های عامه مردم با در نظر داشت تنوع محصولات، پیشرفت‌ها و دستاورد‌های تازه نبود؛ فلزات گرانبها مثل مس، نقره و طلا به عنوان وسیله مبادله به داد و ستد راه پیدا کرد و روند مبادله را آسان‌تر و مؤثرتر ساخت. این روند با ضرب مسکوکات مختلف، چاپ و نشر بانکنوت‌ها ادامه یافته و اینک با محصولات پیشرفته مالی همراه است که سیر مبادله را بیش از هر زمان دیگر سریع ساخته است.
در افغانستان، معاملات و داد و ستد ها به وسیله مبادلۀ جنس به جنس (بارتر) آغاز شده و در دوره‌های مختلف، مسکوکات متعدد مورد استفاده قرار گرفته است. شماری ازاین سکه‌ها در بیرون از مرزهای افغانستان و شماری هم در داخل کشور ضرب شده اند. سکه‌هایی از دوره‌های؛ هخامنشی‌ها، یونان و باختری، ساکها، کوشانی‌ها، کیداری‌ها، ساسانی‌ها، ظهوراسلام، غزنوی‌ها، سلجوقی‌ها، غوری‌ها، احمد شاه ابدالی، امیر عبدالرحمن خان، امیر حبیب الله خان، غازی امان الله خان، حبیب الله خان کلکانی، محمد نادر خان، محمد ظاهر شاه، محمد داوود خان، حزب دموکراتیک خلق، دولت اسلامی افغانستان و جمهوری اسلامی افغانستان از جمله سکه‌های بودند که در برهه زمانی مختلف از آن برای داد و ستد مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
در افغانستان، بانکنوت برای اولین بار در دوره پادشاهی اعلی حضرت امان الله خان در کنار مسکوکات، در داد و ستد و معاملات مردم راه پیدا کرد. در سال 1298 ه هـ ش نخستین بانکنوت افغانستان به‌نام روپیه کابلی نشر شد که بعداً به‌نام افغانی مسمی گردید. در میان سال‌های 1298-1299 هـ ش بانکنوت‌های 5،1، 50 و 100 افغانی چاپ و نشرگردید . از آنجایی که بانکنوت‌های دوره امانیه چهار زبان؛ مانند پشتو، دری، اردو و ترکی تحریر شده بودند، محققین باور دارندکه این بانکنوت‌ها بیرون از مرزهای افغانستان نیز قابل گردش بوده و در داد و ستد مورد استفاده قرار می گرفتند .
در دورۀ حبیب الله کلکانی، بانکنوت‌های تازه چاپ نشده؛ اما تعدادی از بانکنوت‌های دورۀ شاه امان الله با مهر حبیب الله کلکانی در جریان مبادله قرار گرفت. در دورۀ پادشاهی نادر خان، گردش بانکنوت‌ها متوقف و مسکوکات طلا و نقره و سایر فلزات گرانبها همانند گذشته در داد و ستد میان مردم ترویج یافتند. در این دوره با وجود ورود ماشین‌های جدید گراف و چاپ پول؛ چاپ و نشر بانکنوت‌های جدید متوقف شده و این روند الی پادشاهی محمد ظاهر شاه ادامه یافت.
محمد ظاهر خان در سال 1312 هـ ش به پادشاهی رسید ودر سال 1315 هـ ش اصولنامه ای جهت چاپ و نشر بانکنوت‌ها در دو فصل و 21 ماده منتشر گردید که بر اساس آن، بانکنوت‌ها بار دیگر در کنار مسکوکات در داد و ستد مردم راه یافتند.
در دوره جمهوری محمد داوود خان (1352- 1357 هـ ش) دیزاین بانکنوت‌ها تغییر کرد ؛ به‌عوض عکس محمد ظاهر شاه، عکس محمد داوود خان و به‌جای نشان شاهی، نشان جمهوری در آن درج گردید. در این دوره بانکنوت‌های 10، 20، 50، 100، 500، و 1000 افغانی با دیزاین واحد؛ اما رنگ های مختلف و متنوع چاپ ، نشر و در گردش قرار داشتند.
با روی کار آمدن جمهوری دموکراتیک افغانستان، در مرحله زمام‌داری نور محمد تره کی و حفیظ الله امین، نشان " خلق" در بانکنوت‌ها درج گردید؛ اما در زمان زمام‌داری جناح پرچم حزب دموکراتیک خلق افغانستان، نشان د افغانستان بانک برای اولین بار در سال 1358 هـ ش در بانکنوت‌های منتشره درج شد.
با تأسیس دولت اسلامی افغانستان، ارزش افغانی بطور بی سابقه کاهش یافته و منجر به چاپ بیش از حد پول، تراکم و چند گانگی بانکنوت‌ها گردید. این امر سبب شد تا بانکنوت‌های جدید 5000 و 10000 افغانی نیز چاپ و نشر شده و استفاده از مسکوکات در داد و ستد عامه عملاً از میان برود.
در دوره امارت اسلامی طالبان، بانکنوت تازه چاپ نگردید؛ بلکه بانکنوت‌ها و مسکوکات دوره‌های گذشته در معاملات و داد و ستد قابل پذیرش و در دوران قرار داشتند.
با روی کار آمدن ادارۀ مؤقت تحت رهبری حامد کرزی در سال 1381 هـ ش ، اصلاح (ریفورم) پولی روی دست گرفته شد و د افغانستان بانک با حذف سه صفر؛ بانکنوت‌های جدید 1، 2، 5، 10، 50، 100، 500 و 1000 افغانی چاپ و نشر نمود که به حیث پول واحد و مروج کشور هم‌اکنون مورد استفاده قرار دارد. در همین‌حال در کنار بانکنوت‌ها، مسکوکات فلزی 1، 2، و 5 افغانی بار دیگر در داد و ستد و معاملات تجاری و اقتصادی مردم راه پیدا کرد.